آشنایی با دنیای وسترن، از کلاسیک تا اسپاگتی

ژانر وسترن کلاسیک

آمریکایی ترین ژانر سینمایی لقبی است که به حق منتقدان به ژانر وسترن داده اندچون تمامی المانها و ویژگی های این ژانر از دل تاریخ آمریکا برگرفته شده است.

اولین وسترن ساخته شده در تاریخ سینما فیلم سرقت بزرگ قطار ساخته ادوین اس پورتر در سال 1903 است این فیلم در حالی ساخته شد که هنوز مولفه های این ژانر کشف و تثبیت نشده بود. البته دوران طتایی این ژانر از دهه 30 و همزمان با ناطق شدن سینما شروع شد و تا اواخر دهه 60 نیز ادامه پیدا کرد.این ژانر با آغاز جنگ جهانی دوم اندکی به انزوا رفت و تولید فیلم هایش کاهش یافت، ولی دوباره محبو بیتش را نزد مخاطب باز یافت . دوران کلاسیک و طلایی وسترن با درخشش ستارگانی همچون جان وین،گری کوپر،جیمز استوارت ،کرک داگلاس،چارلز برانسون و … همراه  بود.

مولفه های ژانر وسترن کلاسیک:

1) خصوصیات مکانی خاص شامل بیابان های خشک با صخره ها و کاکتوس های بزرگ در محدوده غربی  وجنوبی امریکا

2) محدوده زمانی اتفاق داستان که برمیگردد به اواسط قرن نوزده  تا اوایل قرن بیستم

3) وجود اجتمایی کوچک مثل یک شهرک یا روستا در دل بیابان که توسط ورود عنصر شر به نا آرامی کشیده میشود

4) وجود بانک یا افراد ثروتمند یا قطار حامل اشیا قیمتی برای ایجاد انگیزه جهت حرکت درام منفی قصه

5) خصوصیات منحصر به فرد بازیگران ژانر وسترن .. کلاه، جلیقه، کمر بند، شیشلول،سیگار و اسب تیز رو

6) در گیری نیرو های خیرو شر داستان درطی فیلم و نهایتا دوئل پایانی بین قهرمان ومرد بد فیلم

7) وجود جو قهرمانانه و مردانه در فیلم و قرار گرفتن شخصیت زن در حاشیه و انزوا

8) تمایل فیلمنامه نویس و گارگردان به نمایش ودر عین حال کنترل خشونت

9) برخورداری فیلمنامه از جدال ، تقیب و گریز کافی برای بالا بردن سطح تماتیک و دراماتیک فیلم

10) استفاده از پیرنگهایی مثل…شرف،انتقام، دفاع از بی گناه ، میهن پرستی ،دزدی و اثبات ویژگیهای شخصیت اصلی داستان

11) استفاده از لوکیشن های خارجی و طبیعی برای سکانس های تعقیب و گریز ، دوئل و سرقت

12) استفاده از میزانسن ها و طراحی های ساده برای لوکیشن های داخلی به منظور نشان دادن زندگی ساده شخصیت ها

13) استفاده از لانگشات های پوستری  با عمق میدان و نماهای کلوزآپ از صورت قهرمان های داستان هنگام دوئل

14) استفاده از موسیقی هایی، عموما  ساده از نظر ساخت ،ولی بسیار تاثیر گذار از نظر ملودیک

15) وجود همیشگی نیرو های خیر و شر و قهرمان و ضد قهرمان در فیلمنامه

16)  برخواستن قهرمانان از دل ملت آمریکا و طرد شدن ضد قهرمانا ن توسط اجتماع موجود در فیلم و مخاطب آن

17) وجود پایان بندی های معمولا پیروز مندانه و گاه تراژیک و عدم استفاده از پایان بندی های باز و دو پهلو

18) استفاده از روایت ساده و دوری ازهر گونه  ساختار شکنی در فیلمنامه وداشتن ماهیتی عامه پسند برای قصه های این ژانر

19) وجود شخصیت های زنی  که، توسط وجه شر قصه مورد ستم قرار میگیرند ولی شایسته عشق و احترام هستند

20) استفاده از نما ها و زاویه های کلاسیک و متعارف و عدم استفاده از میزانسن ها و قاب ها و زوایای غیر عادی

بهترین های وسترن کلاسیک:

• دلیجان -جان فورد – 1939
• جویندگان -جان فورد – 1956
• ترومپتی در دور دست -رائول والش – 1964
• وسترنر –ویلیام وایلر – 1940
• رود سرخ – هاوارد  هاکس -1945
• داستان نبمروز – فرد زینمان – 1952
• نابخشوده -کیلینت ایسد وود- 1992

وسترن اسپاگتی

ایتالیا مهمترین کشوری بود که در دهه 60 میلادی متاثر از محصولات وسترن در امریکا راه خود را از محصولات پرهزینه هالیوود جدا کرد و با حداقل هزینه مطابق با سلیقه شخصی شان کارگردانی کرده و ساختند.مهمترین یا اولین کارگردان این ژانر سرجیو لیونه بود که با سه گانه معروفش (به خاطر یک مشت دلار،به خاطر یک مشت دلار بیشتر و خوب،بد،زشت) ژانر وسترن اسپاگتی رو به حد اعلا خود رساند.

تفاوت وسترن اسپاگتی با نوع کلاسیک خود از این قرار است:

1) در وسترن کلاسیک قاب بندیها و کلوزآپهای سرراست و تعریف شده جای خود را به قابها و نماهای غیر متعارف جهت ایجاد طنش در فیلم داده است.

2) در وسترن کلاسیک نمایش خشونت کنترل شده است ولی در وسترن اسپاگتیبه شکلی افسار گسیخته و اغراق آمیز است.

3) در وسترن کلاسیک قهرمانانی میهن پرست،جوانمرد و با وجدان داریم ولی در وسترن اسپاگتی ما شاهد اعمال ضد انسانی قهرمان فیلم هستیم که با توجه به جبر زمان و مکان و موقعیت خود دست به  این هنجارشکنیها میزند.

4) روند روایی داستان در وسترن کلاسیک اغلب ساده و بدون پیچیدگی است در حالی که چند لایه بودن شخصیت قهرمانان،پیچیدگیهای روایی داستان و بعد روانشناسانه آنها در وسترن اسپاگتی به مراتب پررنگتر و بیشتر است.

5) پایان بندی ها در وسترن کلاسیک مثبت،قهرمان پرورانه و حماسی تر از نوع اسپاگتی خود است. در حالی که ما شاهد تلخی،ناامیدی و به پوچی رسیدن قهرمانان قصه در وسترن اسپاگتی هستیم.

6) پروژه های تولید فیلمهای وسترن کلاسیک پرهزینه و عظیم بوده اند ولی فیلمهای وسترن اسپاگتی کم خرج و اغلب خارج از امریکا بوده است.

7) استفاده و تکیه فیلمهای وسترن کلاسیک به ستاره های سینما به مراتب بیشتر نوع اسپاگتی خود بوده است

8) موسیقی در وسترن کلاسیک پر حجم و بیشتر حماسی بوده در حالی که موسیقی وسترن اسپاگتی ساده تر و ملودیکتر از نوع کلاسیک خود میباشد.

9) لباس، ظاهر و رفتار و گفتار قهرمانان وسترن کلاسیک آراسته تر از قهرمانان شلخته،بد لباس و بد دهن نوع اسپاگتی خود میباشد.

منبع: مجله رادیکال

نویسنده: رضا سنگ سفیدی