فرانسیس بیکن می گوید: برخی کتاب ها را باید چشید، برخی را باید بلعید و برخی دیگر را باید جوید و هضم کرد. اما چطور می توان تشخیص داد که هر کتاب در کدام دسته قرار می گیرد؟
در این مطلب قصد داریم به این پرسش پاسخ دهیم که چگونه یک کتاب مناسب انتخاب کنیم و چگونه آن را به درستی بخوانیم تا بیشترین بهره را از آن ببریم. مطالعه فعال چه معنایی دارد و چرا این روش می تواند درک ما از مطالب را افزایش دهد؟
اولین قدم: شناخت کتاب
نویسنده کتاب “چگونه کتاب بخوانیم” توضیح می دهد که اولین گام در خواندن هر کتاب، شناخت کلی آن است. شما باید بفهمید که کتابی که در دست دارید، چه نوع محتوایی دارد و آیا اصلاً می تواند پاسخ سؤالات شما را بدهد یا نه. این کار به شما کمک می کند تا زمانتان را روی کتاب هایی که ارزش خواندن ندارند، تلف نکنید.
برای انجام این کار، چند گام ساده وجود دارد:
- عنوان و زیرعنوان کتاب را با دقت بخوانید – بسیاری از کتاب ها علاوه بر عنوان، یک زیرعنوان نیز دارند که اطلاعات بیشتری در مورد محتوای کتاب ارائه می دهد.
- مقدمه را بررسی کنید – مقدمه کتاب معمولاً دیدگاه نویسنده درباره موضوع و هدف کلی او از نگارش این کتاب را بیان می کند.
- فهرست مطالب را مطالعه کنید – با نگاهی به فهرست، می توانید ساختار کلی کتاب و روشی که نویسنده برای ارائه اطلاعات استفاده کرده است را متوجه شوید.
- مروری سریع بر بخش های کتاب داشته باشید – برخی کتاب ها خلاصه ای از مطالب هر فصل یا منابعی که نویسنده به آن ها ارجاع داده را در انتها ذکر می کنند. این بخش ها اطلاعات مفیدی درباره کیفیت و عمق مطالب کتاب به شما می دهند.
قدم بعدی: مطالعه فعال
مطالعه فعال به این معناست که شما تنها خواننده منفعل مطالب نیستید، بلکه در فرایند یادگیری مشارکت می کنید. به گفته آدلر، نویسنده “چگونه کتاب بخوانیم”، یک کتاب خوب معمولاً سطحی بالاتر از دانش فعلی شما دارد و برای فهمیدن آن باید تلاش کنید. این نوع مطالعه باعث رشد ذهنی شما می شود.
برای مطالعه فعال، می توانید از این روش ها استفاده کنید:
- نکته برداری کنید – جملات مهم را زیر خط بکشید، نکات کلیدی را یادداشت کنید و ایده های خود را در حاشیه کتاب بنویسید.
- سؤالاتی برای خود مطرح کنید – هنگام خواندن، از خود بپرسید که نویسنده چه سؤالی را مطرح کرده و چه جوابی برای آن داده است.
- با کتاب تعامل داشته باشید – کتاب را مانند یک گفت وگوی دوطرفه ببینید و در حین مطالعه، درباره آن فکر کنید و برداشت های خود را ثبت کنید.
خواندن تحلیلی چیست؟
بعد از انتخاب کتاب و مطالعه فعال، نوبت به خواندن تحلیلی می رسد. خواندن تحلیلی یعنی بتوانید محتوای کتاب را در چند جمله خلاصه کنید و ارتباط بین بخش های مختلف آن را درک کنید. کتاب مانند یک عمارت است که اتاق های مختلفی دارد و شما باید ساختار کلی آن را بفهمید.
برای خواندن تحلیلی، می توانید:
- خلاصه ای از کتاب بنویسید – پس از خواندن، سعی کنید در چند جمله بگویید که این کتاب چه پیامی دارد.
- مطالب کتاب را برای دیگران توضیح دهید – اگر بتوانید مفاهیم کتاب را برای کسی دیگر توضیح دهید، به احتمال زیاد آن را درست درک کرده اید.
- به کتاب های قبلی خود رجوع کنید – مرور دوباره کتاب های مهم باعث ماندگاری بیشتر اطلاعات در ذهن می شود.
نتیجه گیری
مطالعه کتاب تنها یک فعالیت ساده نیست، بلکه فرایندی است که نیاز به دقت، تحلیل و مشارکت فعال دارد. برای اینکه از مطالعه خود بیشترین بهره را ببرید، ابتدا باید کتاب مناسبی انتخاب کنید، سپس آن را با روش مطالعه فعال بخوانید و در نهایت، محتوای آن را به صورت تحلیلی بررسی کنید.
با رعایت این اصول، نه تنها درک عمیق تری از کتاب ها خواهید داشت، بلکه مطالعه برای شما به یک تجربه یادگیری لذت بخش تبدیل خواهد شد.
