نقد فیلم Nocturnal Animals (حیوانات شب زی) محصول 2016

درنده خویی باورنکردنی در لابه لای صفحات داستان!

در یکی از نوشته های جوآن دیدیون می خوانیم: «ما داستان سرایی می کنیم تا زندگی کنیم.» اما گاهی اوقات ما داستان سرایی می کنیم تا بکُشیم، تا خنجری را فرو کنیم و خونی را که جاری می شود، تماشا کنیم. این مفهوم فیلم Nocturnal Animals (حیوانات شب زی) است، یک روایت ناگوار و پندآمیز از عشق، انتقام و مرز میان زندگی و هنر؛ آن فضای مبهم سایه وار که افراد واقعی در آن به شخصیت های داستانی تبدیل می شوند و دردها و زخم های قدیمی شالوده داستانی را می سازند. در اینجا یک دوست دختر غمگین به یک همسر خوشبخت تبدیل می شود، یک مرد خیانت دیده دوباره به یک قربانی تبدیل می شود و قاتلان مختلف به نوبت درد و رنج را با خود به همراه می آورند.

فیلم Nocturnal Animals (حیوانات شب زی) در کلی ترین نمای خود درباره هنر است؛ ابداع، پذیرش و قدرت آن. هنر و قدرت برای سوزان (ایمی آدامز) که مدیر یک گالری هنری در لس آنجلس است دو مقوله قابل درک هستند. آن دو برای او سرمایه فرهنگی و پول به ارمغان آورده اند (یک مجسمه جف کونز کنار استخر او قرار دارد)، با این وجود سوزان هنرمند نیست. این امتیاز متعلق به همسر سابق او، ادوارد، است؛ نویسنده ای که در همان دقایق آغازین فیلم جدیدترین کتابش را برای سوزان می فرستند؛ رمانی به نام Nocturnal Animals که ادوارد آن را به سوزان تقدیم کرده است. سوزان مجذوب و فریفته شده است _این تقدیم نامه فریبی بیش نیست_ و او پس از یک نمایش ملودراماتیکِ خانگی با شوهرش، هیوتن (آرمی همر)، در آرامش می نشیند و شروع به خواندن رمان ادوارد می کند.

به محض این که سوزان شروع به خواندن می کند، صحنه های داستانِ داخل رمان به نمایش درمی آیند. داستان با تونی (جیک جیلنهال) آغاز می شود که مشغول جادادن چمدان های اعضای خانواده در یک مرسدس قدیمی است تا برای سفر به شهر مارفا در ایالت تگزاس آماده شوند. کمی بعد تونی به همراه همسرش لارا (آیلا فیشر) و دختر نوجونشان ایندیا (الی بمبر) شب هنگام در تاریکی مطلق جاده ای دو لاینه در غرب تگزاس در حال رانندگی است، ظاهراً آن ها در جاده تنها هستند، اما خلوت خاموش و آرام آن ها توسط گروهی از مردان که نعره زنان همچون کابوسی از دل تاریکی بیرون می آیند، در هم می شکند. آن ها به سرکردگی یک سادیسمی خندان به نام ری (آرون تایلر جانسون)، تونی را کتک می زنند و لارا و ایندیا را می دزدند_ خشونتی که لرزشی در میان صفحات کتاب و در اندام خواننده آن می اندازد. سوزان به حدی آشفته می شود که دست از خواندن می کشد و زاویه دید داستان دوباره به او برمی گردد.

و همین طور ادامه پیدا می کند: سوزان می خواند و تونی خونریزی می کند. و به همین صورت هر بار که سوزان رمان را می خواند، داستان ادوارد آغاز می شود و هر بار که سوزان کتاب را کنار می گذارد، داستان خود سوزان شروع می شود. سوزان یکی دیگر از آن رنج دیدگان زیبا و محبوب فیلم هاست که در آرامگاه مجلل و مُدرن خود زندگی می کند؛ آرامگاهی تماماً از بتن، شیشه و شلوغ واقع در ارتفاعات لس آنجلس و مردمان معمولی اش. در بهشت دردسر وجود دارد: هیوتن سرد و خیانت کار است و اوضاع مالی اش در سراشیبی تندی قرار دارد. سوزان سعی می کند به او نزدیک شود، اما این کار غیرممکن است، پس درعوض به رمان روی می آورد و در خشونت، تنش و تعلیق آن محو می شود.

تام فورد، کارگردان فیلم، در اقتباس خود از رمان «Tony and Susan» آستن رایت انتقال میان داستان سوزان و داستان تونی را به راحتی مدیریت می کند. (جوآن سوبل تدوین گر او در این فیلم است.) بعضی از این انتقال ها نسبتاً صریح و بی پرده هستند، زیرا آقای فورد با کات های ناگهانی مرتباً بین دو داستان عقب و جلو می رود. اما با گذشت زمان، هرچه موقعیت تونی وخیم و وخیم تر می شود، واکنش های سوزان نیز با پریشانی و احساسات بیش تری همراه می شوند. سوزان نیز همچون تمام خواننده های مصمم کتاب ها (یا تماشاچیان فیلم ها) کم کم به این شخصیت تخیلی اهمیت می دهد، نگران او می شود و برای او اشک می ریزد. شاید ادوارد نویسنده خوبی باشد، اما مجموعه ای از فلش بک ها که زندگی سوزان را با ادوارد به تصویر می کشند از حقیقت دیگری خبر می دهند؛ دلیل دیگری برای اشک های سوزان وجود دارد: تونی شبیه به ادوارد است.

البته داستان های تخیلی همین طور عمل می کنند _آن ها خوانندگان خود را به مسئولین انتخاب بازیگران (و طراحان تولید) تبدیل می کنند؛ و به همین دلیل است که وقتی یک اقتباس سینمایی شبیه به کتابش نمی شود، طرفدارانی که آن را در ذهنشان مجسم کردند با دیدنش خشمگین می شوند. در حقیقت سوزان عملاً شوهر سابق خود را در نقش ستاره رمان بی رحمانه ادوارد می بیند و با بعضی انتخاب های دیگرش داستان را حتی بیش از این برای خود شخصی کرده است. همسر تونی شبیه سوزان است؛ دخترش به دختر او شباهت دارد (ایندیا منوئس). سایر جزئیات و ریزه کاری ها گره میان این دو داستان را تنگ تر می کنند و آن دو را بیش تر به هم پیوند می دهند؛ مثل زوایای دوربین و وضعیت بدن ها، گردنبند صلیبی که سوزان و لارا به گردن دارند و پرتوهای متعددی به رنگ سبز روشن که شخصیت شرور یکی از داستان ها را به شخصیت شرور داستان دیگر متصل می کنند.

فیلم حیوانات شب زی (Nocturnal Animals) با همزادها و پیچش های گمراه کننده شبیه به یک تالار آیینه است، تالاری محکوم به نابودی. در این خانه سرگرم کننده لحظاتی از لذت های بی سروصدا و ملایم نیز وجود دارد، به خصوص در صحنه های مربوط به دنیای سوزان، یک کاریکاتور مضحک و ناپسند و گاهاً خنده دار مملو از زیاده روی های افراط گونه، آثار شوک آور و بی قاعده (اثر خشونت آمیز دیمین هرست هنرمند بریتانیایی) و انسان هایی بیگانه و عجیب و غریبی (با بازی جنا مالون، مایکل شین، آندریا رایزبورو) که به اندازه آدم های فضایی غیرواقعی هستند یا نام های پررنگ در طرحی از مجله مُد وُگ. به نظر می رسد که آقای فورد کاملاً در این دنیا احساس راحتی می کند؛ دنیایی حاوی تمام ذرات زندگی باقی مانده در یک قبر سنگی که به زیبایی آراسته شده است، و حاکی از این واقعیت است که بخشی از وجود سوزان مدت ها پیش مرده است. رمان ادوارد با شُکی او را به زندگی بازمی گرداند؛ تنها به این خاطر که او را نابود کند.

در فیلم Nocturnal Animals (حیوانات شب زی) موارد تحسین برانگیز بسیاری وجود دارند، از جمله بلندپروازی آقای فورد، اما بیش تر اوقات حال و هوای اثر یک دانش آموز تیزبین را دارد. فورد در خلق رئالیسم ها و ساختارهای متفاوت برای هر طرح داستانی مهارت دارد، تفاوت هایی که لایه هایی از معنا را به داستان اضافه می کنند. برای مثال، دنیای سوزان تا به این جا بسیار غیرواقعی تر و ساختگی تر از دنیای بی رحم و پر از خاک و خون تونی به نظر می رسد. ظاهر سوزان به گونه ای است که انگار از یکی از فانتزی های پدرو آلمودوار بیرون پریده است، درحالی که تونی سرآخر با چنگ و دندان از میان یکی از رمان های عامه پسند جیم تامپسون بیرون می خزد (رمانی با بازی مایکل شنون بی نظیر). چنین ترکیبی را به سختی می توان خوب از کار درآورد، به خصوص بدون وجود فاصله بحرانی، احساسات عمیق و یا نشاطی که یک ملودرام معمولی را به یک ملودرام آلمودواری تبدیل می کنند.