آیزنشتاین و پودوفکین هر دو از فیلمسازان با استعداد شوروی بودند و هر کدام برای انواع مونتاژ تعریف خاص خود را داشتند که در ادامه به آن می‌پردازم. این مقاله اگرچه مستقل، اما در ادامه مقاله مونتاژ شوروی در شماره سوم مجله رادیکال است.
انواع مونتاژ از نظر آیزنشتاین
۱- مونتاژ طولی (متریک) : این نوع تدوین که ساده ترین نوع آنها است، بر پایه طول و زمان پلان ها است. و با کم و زیاد کردن زمانی که هر پلان جریان دارد، بر ضرباهنگ و تمپوی فیلم میتوان تاثیر گذاشت. اما کات کردن بدون توجه به محتوای درون پلان انجام می‌شود.
۲- مونتاژ وزنی (ریتمیک) : این نوع تدوین تقریبا شبیه مونتاژ متریک، ولی شکل تکامل یافته آن است. اما فرقش این است که در این نوع تدوین برش بر اساس ضرباهنگ نما ها است و برخلاف تدوین ریتمیک به محتوای درون پلان ها توجه می‌شود. نمونه‌ی این نوع تدوین را در سکانس پلکان اودسا در فیلم رزمناو پوتمکین از آیزنشتاین می توانید ببینید.
۳- مونتاژ لحنی (تونال) : این نوع بدون ارتباط با زمان پلان ها، بر پایه لحن پلان است. نور پردازی و سایه ها و اشکال موجود در فریم لحن و معنی آن را تشکیل می‌دهند. لحن تدوین میتواند واکنش های احساسی در تماشاگران ایجاد کند که پیچیده تر از تدوین متریک و ریتمیک است. و کات کردن به پلان هایی با لحن متفاوت باعث ایجاد تز و آنتی تز بر پایه دیالکتیک مارکسیستی می‌شود.
۴- تدوین فرا لحنی (اور تونال) : این نوع پیچیده ترین نوع است. هر سه روش در اینجا کاربرد دارند و ترکیبی است از مونتاژ های ریتمیک، متریک و تونال. به عبارت دیگر این روش سنتزی از روش های قبلی محسوب می شود. در سکانس های طولانی تر کاربرد دارد.
۵- تدوین روشنفکرانه : این تدوین جالبترین نوع و البته مورد علاقه آیزنشتاین است. برخلاف روش های قبلی که درجهت برانگیختن واکنش روانی در مخاطبین بودند در این روش از کنار هم گذاشتن پلان های مختلف استفاده می‌کند تا معانی را خلق کند که در یک پلان نیستند. بلکه این معنی غیر مستقیم از بررسی رابطه دو پلان برداشت می‌شود. در فیلم اعتصاب، در یک پلان سربازان تزار به کارگران اعتصاب کننده شلیک می‌کنند و در پلان بعد سر بریدن گاو ها را میبینیم که این معنی را القا می‌کند که کارگران سلاخی شده‌اند. در فیلم رزمناو پوتمکین نیز وقتی سربازان به شهر حمله می‌کنند در چند نما مجسمه هایی از یک شیر میبینیم که ابتدا دراز کشیده و در آخر با اضطراب بلند شده. ایجاد آشوب در شهر را میتوان از حالت این مجسمه ها برداشت کرد.
انواع مونتاژ از نظر پودوفکین
۱- مونتاژ تضاد : تدوینگر با کات کردن از یک نما به نمایی کاملا در تضاد با آن باعث می‌شود که مخاطب در ذهن خود آن ها را مقایسه کند. این باعث افزایش تاثیر مفهوم یک نما می‌شود.
۲- مونتاژ موازی : این نوع تدوین دو یا چند اتفاق همزمان را با کات های مداوم بین دو اتفاق نشان می‌دهد. در این روش اتفاق ها به همدیگر نمی‌رسند و تنها ربط آنها مفهوم معنایی پلان ها است.
۳- مونتاژ نمادین : برای این نوع مونتاژ نیز میتوان مثالی از فیلم اعتصاب آورد که سربازان همچون قصابی که گاو را قربانی می‌کند، مردم را به قتل می‌رسانند.
۴- مونتاژ همزمان : این نوع تدوین نیز همانند مونتاژ موازی است با این تفاوت که اتفاق ها در آخر به همدیگر می‌رسند. اصطلاحا به کات در تدوین موازی کراس کات گفته می‌شود. این نوع تدوین برخلاف مونتاژ موازی در فیلم های جدید بیشتر استفاده می‌شود تا در فیلم تعلیق ایجاد کند.
۵- مونتاژ تکرار موتیف : در این نوع تدوین همانند بخشی از یک قطعه موسیقی که تکرار می‌شود، مضمون های فیلم هم برای تاکید بیشتر در فیلم تکرار می‌شوند.
